Nasza oferta

„Historia Polski zaczyna się w roku 966”. Całe to zdanie to uproszczenie, a data jest czysto umowna – każde państwo ma swój symboliczny początek. Ucząc się historii w szkole, skupiamy się na tym, co było po tej dacie. Niezbyt obchodzi nas, co działo się wcześniej. Jest tak m.in. dlatego, że do okresu wcześniejszego niewiele jest źródeł pisanych. Nie oznacza to, że nie wiemy nic.

Oczywiście powstanie Polski to nie wydarzenie ad hoc, a kraj Piastów nie powstawał w próżni. Władcy musieli się „napracować”, aby posklejać w jedno obszar tak odmienny pod względem kulturowym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Przed Mieszkiem ziemie między Odrą a Bugiem zamieszkiwały liczne plemiona słowiańskie. Walczyły ze sobą, tworzyły sojusze, handlowały. Jedne były większe, inne mniejsze. Jedne przetrwały kilka wieków, inne znikały po kilku dekadach. O tym wszystkim opowiadała nasza wystawa „PrzedPolska”.

Niebywałym atutem wystawy było ukazanie dużej części zabytków po raz pierwszy szerokiej publiczności. To ponad 300 eksponatów z okresu od VI do X w., pochodzących z pięciu regionów reprezentatywnych dla późniejszych dzielnic państwa piastowskiego: Wielkopolski, Małopolski, Śląska, Mazowsza i Pomorza. Część z nich związana była z życiem codziennym, inna to zabytki zaliczane do luksusowych i wskazujących na kontakty dalekosiężne (karolińskie, ruskie, awarskie itp.). Znaleźć tu można było świetnie zachowane fragmenty tkanin (utkanych 200 lat przed Mieszkiem), miecze, ozdoby stroju (tj. szklane paciorki z Bliskiego Wschodu), czy rzadko spotykany żelazny nożyk (który służyć mógł jako skalpel chirurgiczny).

Bez wątpienia, najciekawszym zabytkiem był „Geograf Bawarski” – tajemnicza karta pergaminu. To najstarsze źródło pisane opowiadające o ziemiach naszego przyszłego państwa. Mimo że to faksymile, wydarzenie to było niezwykłe z uwagi na pierwsze upublicznienie tak bardzo znanego historykom (i nie tylko) źródła w Polsce.

Jednym z przewodników po wystawie był Ya'kūb. Fikcyjna postać była nawiązaniem do kupców arabskich, którzy na długo przed Mieszkiem, docierali na ziemie polskie. Nasz bohater odwiedzał i opisywał kolejne „dzielnice”. Miały one współczesne nazwy, tak dla uproszczenia. Oczywiście, że owych czasach nikt nie słyszał o Wielkopolsce czy Małopolsce. Cała oprawa graficzna wystawy wzorowana była na miniaturach wczesnośredniowiecznych.

Rzecz jasna, wystawa nie pokazywała wszystkiego, co wiemy o tym tajemniczym okresie od VI w. – kiedy na ziemiach przyszłej Polski osiedlili się Słowianie. Mamy jednak nadzieję, że dla wielu rozjaśniła owe mroki „PrzedPolski”, a dla niektórych stanowiła inspirację do dalszych poszukiwań.

Wystawa dostępna była w języku angielskim.

Wystawa otwarta była w naszym Muzeum od 18 lutego do 2 października 2022 r.

Organizator wystawy:
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

Kuratorzy wystawy:
prof. dr hab. Dariusz Dąbrowski (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
dr Tomasz Janiak (MPPP)
Paweł Kucypera
Ewelina Siemianowska (MPPP)

Tekst narracji:
Maciej Lewandowski

Autorka tekstów:
Ewelina Siemianowska (MPPP)

Wybór źródeł pisanych:
prof. dr hab. Dariusz Dąbrowski (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
Ewelina Siemianowska (MPPP)

Koncepcja aranżacyjna:
Paweł Kucypera

Grafika:
Roch Hercka

Fotografie:
Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
Dariusz Pietraszewski (MPPP)

Tłumaczenie na język angielski:
Paweł Kucypera

Wydawnictwa:
Dariusz Stryniak (MPPP)

oraz cały zespół Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

Patronat medialny:
Archeologia Żywa
Mówią Wieki
TVP Kultura

Zabytki ze zbiorów:
Bayerische Staatsbibliothek in München
Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Instytut Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu
Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie
Instytut Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Muzeum Archeologiczne w Krakowie Oddział Nowa Huta-Branice
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Muzeum Grodu Santok, filia Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim
Muzeum Historyczne w Sanoku
Muzeum Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie
Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim
Muzeum Mazowieckie w Płocku
Muzeum Miejskie Wrocławia
Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym
Muzeum Narodowe w Lublinie
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
Muzeum Zagłębia w Będzinie
Muzeum Zamkowe w Malborku
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki